ปลวก : ความรู้เกี่ยวกับปลวก

   ปลวก (termite, หรือ มดขาว White Ant) อันดับ (Order) Isoptera เป็นแมลงสังคม อยู่ตามลำพังไม่ได้ ต้องอยู่ร่วมกันเป็นหมู่กับปลวกตัวอื่นๆ

- ปลวกเป็นสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวในโลกที่สามารถเพาะเลี้ยงเห็ดที่มีรสชาติอร่อยที่สุดในประเทศไทยได้ คือ เห็ดโคน แม้มนุษย์ที่ว่าเก่งทุกวันนี้ก็ยังเพาะเห็ดโคนไม่ได้

- ปลวกได้รับการจัดอันดับให้เป็นสัตว์ที่เก่งเป็นอันดับ 1 ของโลกในด้านการก่อสร้าง เพราะถ้าปลวกตัวเท่าคน มันจะสามารถสร้างรังได้สูงเท่ากับตึกกว่า 100 ชั้น

 - ประมาณ 11 % ของแก๊สมีเทนทั้งหมดที่ขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศโลก เกิดจากการกระทำของปลวกในกระบวนการย่อยสลายเซลลูโลส อันเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดภาวะเรือนกระจก
- นางพญาปลวกสามารถวางไข่ประมาณ 30,000 ฟอง ต่อวัน จึงเป็นสัตว์ที่แพร่พันธุ์ได้เก่งเป็นอันดับที่ 2 ของโลก (โดยอันดับที่ 1 คือพยาธิตัวตืด)

- ทั่วโลกพบปลวกมากกว่า 2,700 ชนิด ปลวกมีหลายขนาดตั้งแต่ตัวเล็กนิดเดียว จนถึงบางชนิดมีตัวขนาดใหญ่
- ปลวกเป็นแมลงที่มีประโยชน์ต่อโลกใบนี้เพราะช่วยย่อยสลายอินทรีย์สาร แต่มีโทษต่อเศรษฐกิจเพราะมันเป็นตัวสำคัญในการทำลายอาคารบ้านเรือน , เครื่องเรือน ,สิ่งก่อสร้าง อื่นๆ
- ปลวกพบมากในประเทศแถบร้อนชื้น อย่างเช่นประเทศเรานี้

 ปลวก ประกอบด้วย 4 วรรณะ (บางทีอาจกล่าวว่ามี 3 วรรณะ เพราะรวมวรรณะที่ 1 และ 2 เข้าไว้ด้วยกัน)
1) ปลวกสืบพันธุ์ (primary reproductive caste) - คือ ราขาปลวก(king) และ ราชินีปลวก(queen)
ราชินีปลวก (ปลวกนางพญา) ทำหน้าที่ผสมพันธุ์ ขยายพันธุ์ และปล่อยฟีโรโมนเพื่อควบคุมการทำงานของวรรณะอื่นๆ ภายในรัง
2) ปลวกสืบพันธุ์สำรอง (Secondary Reproductive caste) จะทำหน้าที่ราชาหรือราชินีปลวกแทนในกรณีที่ไม่มีราชาหรือราชินี(เช่นตายหรือถูกคนจับเอาไป)

3) ปลวกงาน (Worker Caste)
ขาวคล้ายมด ตัวเล็ก ไม่มีตา ไม่มีปีก ไม่มีเพศ ทำหน้าที่สร้างรัง ซ่อมแซมรัง บางสายพันธุ์จะเพาะเลี้ยงเห็ดราภายในสวนเห็ด (fungus garden) และหาอาหารมาเลี้ยงปลวกวรรณะอื่นๆ
4) ปลวกทหาร (Soldier Caste)
ตัวเล็ก หัวโต ไม่มีตา (แต่ปลวกบางชนิดส่วนน้อยก็มีตา) ไม่มีปีก ไม่มีเพศ ขากรรไกรขนาดใหญ่ ทำหน้าที่ต่อสู้ศัตรู
ป้องกันรัง มีประมาณ 10% ของจำนวนปลวกทั้งหมด กินอาหารเองไม่ได้ต้องมีปลวกงานคอยป้อนอาหารให้

ประเภทของปลวก ถ้าแบ่งตามที่อาศัยของปลวก

แบ่งได้เป็น 2 ประเภท

- ปลวกอาศัยอยู่ในดิน
1.ปลวกใต้ดิน
2.ปลวกที่อยู่ตามจอมปลวก
3.ปลวกที่อยู่ตามรังขนาดเล็ก

- ปลวกอาศัยอยู่ในเนื้อไม้
1.ปลวกไม้แห้ง

2.ปลวกไม้ชื้น                                    

การสร้างอาณาจักร
- แตกต่างตามแต่ชนิดของปลวก
- ภูมิอากาศ
- สภาพแวดล้อม

การขยายอาณาจักร
- แมลงเม่าบินออกจากรัง
- แต่ละคู่เลือกสถานที่สร้างรังใหม่
- เริ่มวางไข่ภายใน 2-3 วัน
- ฟักเป็นตัวอ่อนภายใน 30-50 วัน
- แมลงเม่าคู่แรกเป็นราชาปลวก และ ราชินีปลวก
- วางไข่ (มากกว่า) 30,000 ฟองต่อวัน

การดำรงชีวิตของปลวก
- ปลวกสามารถสร้างระบบระบายอากาศภายในรังได้อย่างยอดเยี่ยม สามารถระบายแก๊สมีเทน และทำให้เกิดความสมดุลของคาร์บอนไดออกไซด์และออกซิเจนภายในรัง และยังสามารถรักษาอุณหภูมิตลอดทั้งวัน ภายในรังอุณหภูมิแทบไม่เปลี่ยนแปลง ทั้งยังรักษาความชื้นภายในรังได้อย่างน่าอัศจรรย์

- ปลวกกิน เซลลูโลส ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญเนื้อไม้ ใบไม้เป็นอาหาร บางทีกินแม้กระทั่งมูลของพวกเดียวกัน มีปลวกน้อยชนิดที่กินอินทรีย์สารและไลเคน
- เนื้อไม้จะถูกย่อยโดยเอนไซม์จากโปรโตซัวภายในระบบทางเดินอาหารของปลวก

- ปลวกต้องการความชื้นอย่างมาก เพราะลำตัวปลวกเป็นเนื้อเยื่อบอบบาง สูญเสียความชื้นจากร่างกายได้ง่าย จึงต้องอาศัยความชื้นสูงรอบๆตัวเพื่อความอยู่รอด

จุดเสี่ยงต่อการทำลายของปลวก

บริเวณพื้นที่ที่ไม่ค่อยมีการใช้งาน เงียบ มีความชื้น และมืด เช่น
1) วงกบประตู วงกบหน้าต่าง

2) ห้องเก็บของ บริเวณที่ไม่มีการขยับหรือเคลื่อนย้าย

3) ห้องใต้บันได ที่มืด แสงส่องเข้าไม่ถึง

4) ผนังบิวท์อิน (built-in)

5) ตู้เสื้อผ้าที่ทำจากไม้ ทั้งด้านล่าง และด้านหลัง

6) บนฝ้าเพดานซึ่งปกติจะมืดทึบ

7) ชั้นตู้เก็บหนังสือที่ทำจากไม้ ฯลฯ

8) กล่องหรือลังกระดาษซึ่งเป็นที่รวบรวมหนังสือ

9) ภายในรอยแตกของเสาบ้านที่เป็นไม้

10) ห้องใต้ดิน

11) บริเวณที่มีความชื้นสูง เช่นภายในห้องน้ำ ใต้ห้องน้ำ